هنر رنجاندن

اندرزهای سودایی - ناخشنودانه و کج خلقانه شوپنهاور به هر حال در خواننده واکنش‌های مختلفی برمی‌انگیزد. گزاره‌های کنار هم چیده‌ای از این دست، با نیروی ضربتی و قاطع‌شان، مثالی عینی برای خواننده فراهم می‌آورند، تا بتواند به روشنی پیش چشم قرارشان دهد، و به مجرد این که زندگی موقعیت بجایی در اختیارش گذاشت، تصمیم بگیرد از آن پیروی کند و آن را سرلوحه کارش قرار دهد یا ندهد. البته می‌توان گفت شوپهناور هنر رنجاندن را با سبک و سیاقی به ما می‌آموزاند که در دبستان‌های عهد باستان اخلاق را می‌آموزاندند؛ و آن شیوه از این قدر است: آموزش اخلاق نه طبق روش تدریس، یعنی نظریه تجریدی و روش ذهنی، بلکه طبق روش کاربردی، یعنی از طریق ارائه الگو و تمرین عملی انضمامی.